برنامه های درس مکانیک خاک و پی
برنامه های درس مکانیک خاک و پی شامل موارد زیر است:
اﻧﺪازه داﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺧﺎك در داﻣﻨﻪ وﺳﻴﻌﻲ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ. ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﺪازه داﻧﻪ ﻫﺎ، ﺧﺎك ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﻦ، ﻣﺎﺳﻪ، ﻻي و ﻳﺎ رس ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد. ﺑﺮاي ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺧﺎك ﻫﺎ، ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺪود ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه اﻧﺪازه داﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎك را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ. در ﺟﺪول 1-3 ﺣﺪود ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه اﻧﺪازه داﻧﻪ ﻫﺎ، ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻨﺪ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ، ﺣﺪود ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﺤﺪ ﺧﺎك ﻣﺘﺪاوﻟﺘﺮﻳﻦ اﺳﺖ.
ﺟﺪول 1-3 ﺣﺪود ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه اﻧﺪازه داﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎك
ﺷﻦ: ﺧﺮده ﺳﻨﮓ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ داﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻨﺲ ﻛﻮارﺗﺰ، ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺎﺳﻪ: داﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻛﺜﺮاً از ﺟﻨﺲ ﻛﻮارﺗﺰ و ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. داﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد.
ﻻي: ذرات رﻳﺰ (ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ( ﺧﺎك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از داﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ ﻛﻮارﺗﺰ و ذرات ﭘﻮﻟﻜﻲ ﺷﻜﻞ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﺪن ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي ﻣﻴﻜﺎ دار ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ.
رس: ذرات ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ ﭘﻮﻟﻜﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻴﻜﺎ، ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي رس و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺟﺪول ﻓﻮق ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ، رس ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ذراﺗﻲ ﺑﺎ اﻧﺪازه ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از 0.002 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. ﻟﻴﻜﻦ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ذراﺗﻲ ﺑﺎ اﻧﺪازه 0.002 ﺗﺎ 0.005 ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ رس ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ. ذراﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻧﺪازه، در ﻃﺒﻘﻪ رس ﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ، ﻟﺰوﻣﺎً ﺷﺎﻣﻞ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎي رس ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ. رس ﻫﺎي ذراﺗﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺪودي آب ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮﻧﺪ، ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺧﻤﻴﺮي از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ (1953, Grim). ﺧﻤﻴﺮي ﺑﻮدن ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺑﺘﻮﻧﻪ ﺷﻜﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رس ﻣﺨﻠﻮط ﺑﺎ آب از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ. ﺧﺎك ﻫﺎي ﻏﻴﺮ رﺳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺷﺎﻣﻞ ذرات ﻛﻮارﺗﺰ، ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر ﻳﺎ ﻣﻴﻜﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ رﻳﺰ داﻧﻪ ﺑﻮدن در ﻃﺒﻘﻪ رس ﻫﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ (ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺪازه آن ﻫﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از 2 ﻣﻴﻜﺮون اﺳﺖ). ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ اﻧﺪازه 2 ﻣﻴﻜﺮون ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﻳﻚ ﺣﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﺤﺪ، ﻣﻼك ﺗﺸﺨﻴﺺ رس و ﻻي اﻧﺪازه ﻗﺮار داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و ﻛﻠﻴﻪ ذراﺗﻲ ﻛﻪ اﻧﺪازه آن ﻫﺎ از 0.075 ﻣﻠﻴﻤﺘﺮ (75 ﻣﻴﻜﺮون) اﺳﺖ، در ﻃﺒﻘﻪ رﻳﺰداﻧﻪ ﻫﺎ ﻗﺮار داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ. در ﻓﺼﻞ دوم ﺑﺎ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي آﺷﻨﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ.