‏‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﺤﺪ (USCS (Unified Soil Classification System‫‎

‏‫ﺷﻜﻞ اوﻟﻴﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﺳﺎل 1942 ﺗﻮﺳﻂ ﻛﺎﺳﺎﮔﺮاﻧﺪه ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻓﺮودﮔﺎه ﻫﺎي ﻧﻈﺎﻣﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﮔﺮوه ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن ارﺗﺶ در‬ اﺛﻨﺎي ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم اراﺋﻪ ‏ﺷﺪ. اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي در ﺳﺎل 1952 ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري اداره ﻋﻤﺮان اﻳﺎﻟﺖ ﻣﺘﺤﺪه، ﻣﻮرد ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺤﺖ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‬ ‫2487 ‏‏− ‪‏ASTM − D‬‬‎‏ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده وﺳﻴﻊ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻗﺮار دارد. در ﺟﺪول 3-2، ‫3-3 و 3-4 ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﺤﺪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺎك ﻫﺎ را ﺑﻪ ‏دو ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺰرگ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ:‬‏

‏‫1. ﺧﺎك ﻫﺎي درﺷﺖ داﻧﻪ ﺑﺎ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺷﻨﻲ و ﻳﺎ ﻣﺎﺳﻪ اي و درﺻﺪ ﻋﺒﻮري ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از 50 درﺻﺪ از اﻟﻚ ﻧﻤﺮه 200. ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺮوه‬ ﻫﺎي اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ﺣﺮف ‏G‏ یا ‏S‏ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻋﻼﻣﺖ ‏G‏ ﺑﺮاي ﺷﻦ ﻳﺎ ﺧﺎك ﻫﺎي ﺷﻦ دار و ﻋﻼﻣﺖ ‏S‏ ﺑﺮاي ﻣﺎﺳﻪ ﻳﺎ ﺧﺎك ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ دار ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺮف اول ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ.‬‏

‏2. ﺧﺎك ﻫﺎي رﻳﺰداﻧﻪ ﺑﺎ درﺻﺪ ﻋﺒﻮري ﺑﺰرﮔﺘﺮ از 50 درﺻﺪ از اﻟﻚ ﻧﻤﺮه 200. ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺮوه ﻫﺎي اﻳﻦ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﺎ ﺣﺮف‬ ‫‪‏M‬‬‎‏ ﻻي ﻏﻴﺮ آﻟﻲ و ﻳﺎ‬ ‏C‏ ﺑﺮاي رس ‏ﻏﻴﺮ آﻟﻲ و ‏O‏ ﺑﺮاي ﻻي ﻫﺎ و رس ﻫﺎي آﻟﻲ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻋﻼﻣﺖ ‏Pt‏ ﺑﺮاي ﭘﻴﺖ و ﻣﺎك ‫(ﺧﺎك ﺑﺮگ) و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﺧﺎك ﻫﺎ ﺑﺎ درﺟﻪ آﻟﻲ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ‏رود.‬‏

‏‫ﻋﻼﺋﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺮف دوم در ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ، ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:‬‏
W‬‬‎‏: ‫ﺧﻮب داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه‬‏
P‬‬‎‏: ‫ﺑﺪ داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه‬‏
L‬‬‎‏: ‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺧﻤﻴﺮي ﻛﻢ (ﺣﺪ ﻣﺎﻳﻊ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ از 50)‏
H‬‬‎‏: ‫ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺧﻤﻴﺮي زﻳﺎد (ﺣﺪ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از 50)‏

‏‫ﺣﺮوف ﻓﻮق ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺮف دوم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺻﻔﺖ ﺣﺮف اول ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ.‬‏

ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ، ﻗﺴﻤﺖ و ﻳﺎ ﺗﻤﺎم اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﻻزم اﺳﺖ:‬‏
اﻟﻒ: درﺻﺪ ﺷﻦ، ﻳﻌﻨﻲ ﻗﺴﻤﺘﻲ ﻛﻪ از اﻟﻚ 75 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ ﻋﺒﻮر ﻛﺮده و روي اﻟﻚ 4.75 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ (ﻧﻤﺮه 4) ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ.‬‏
‏‫ب: درﺻﺪ ﻣﺎﺳﻪ، ﻳﻌﻨﻲ درﺻﺪ ﻋﺒﻮري از اﻟﻚ 4.75 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ (ﻧﻤﺮه 4) و ﻣﺎﻧﺪه روي اﻟﻚ 0.075 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ (ﻧﻤﺮه 200).‬‏
‏‫پ: درﺻﺪ ﻻي و رس، ﻳﻌﻨﻲ درﺻﺪ ﻋﺒﻮري از اﻟﻚ 0.075 ﻣﻴﻠﻴﻤﺘﺮ (ﻧﻤﺮه 200).‬‏
ت: ﺿﺮﻳﺐ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ‏Cu‏‬ ‫‪‏‎ ‎و ﺿﺮﻳﺐ داﻧﻪ ﺑﻨﺪي‎ ‎‏ ‏Cc
‏‫ث: ﺣﺪ ﻣﺎﻳﻊ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻣﺎﻳﻊ ﺑﺮاي ﻗﺴﻤﺖ ﻋﺒﻮري از اﻟﻚ ﻧﻤﺮه 40.‬‏

‏‫ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي درﺷﺖ داﻧﻪ ﺷﻨﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:‬‏
GP − GC‬‬ ‫‪‎، ‏GP − GM ‎، ‏GW − GC ‎، ‏GW − GM ‎، ‏GC − GM ‎، ‏GC ‎، ‏GM ‎، ‏GP ‎، ‏GW‬‬‎

‏‫ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي داﻧﻪ اي ﻣﺎﺳﻪ اي ﻋﻼﺋﻢ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:‬‏
، ‏SM ‎، ‏SC ‎، ‏SC − SM ‎، ‏SW − SM ‎، ‏SW − SC ‎، ‏SP − SM ‎، ‏SP − SC‬‬‎‏ ‏‎,‎‏‫‪‏SW ‎، ‏SP ‎، ‏SM‬‬‎

‏‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي رﻳﺰداﻧﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:‬‏
CL-ML ‎، ‏ML ‎، ‏OL ‎، ‏CH ‎، ‏MH ‎، ‏OH ‎،‎ CLو ‏Pt

‏‫روش ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﻪ روش ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ:‬‏
ﮔﺎم 1: درﺻﺪ ﻋﺒﻮري از اﻟﻚ ﻧﻤﺮه 200 ،‬ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ. اﮔﺮ %50 > 200# ‪‏PP‏ ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﺎك درﺷﺖ داﻧﻪ (ﺷﻨﻲ ﻳﺎ ﻣﺎﺳﻪ اي) ﺑﻮده و ﺑﻪ ﮔﺎم 2 ﺑﺮوﻳﺪ. ‏اﮔﺮ %50 < 200# ‪‏PP‏ ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﺎك رﻳﺰداﻧﻪ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﮔﺎم 3 ﺑﺮوﻳﺪ.‏
‏ ‫ ‫ ‬‏
‏‫ﮔﺎم 2: درﺻﺪ ﻋﺒﻮري از اﻟﻚ ﻧﻤﺮه 4 ، 4# ‪ ‏PP‬‎‏ را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ. ﺑﺎ داﺷﺘﻦ درﺻﺪ ﻋﺒﻮري از اﻟﻚ 4 و اﻟﻚ 200 ، ﻧﺴﺒﺖ زﻳﺮ را ﻛﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻣﻴﺰان ‏ﻣﺎﺳﻪ ﻣﻮﺟﻮد در ﻗﺴﻤﺖ درﺷﺖ داﻧﻪ ﺧﺎك اﺳﺖ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ:

‬‏

‏‬ اﮔﺮ ‫%50 > ‪‏FS‏ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺎك ﺷﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺣﺮف اول ‪ ‏G‬‎اﺳﺖ. ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺟﺪول 3-2 و ﺷﻜﻞ 3-2 ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ. ﺳﭙﺲ ‏ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺎم ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺷﻜﻞ 3-2 ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ. اﮔﺮ ‬%50 ≤ ‪‏Fs‏ ﺑﺎﺷﺪ، ﺧﺎك ﻣﺎﺳﻪ اي اﺳﺖ. ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ‫ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺟﺪول 3-3 و ﺷﻜﻞ 3-2 و ‏ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺎم ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺷﻜﻞ 3-3 ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ.‬‏

‏‫ﮔﺎم 3: ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي رﻳﺰداﻧﻪ، ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﮔﺮوه ﺑﻪ ﺟﺪول 3-4 و ﺷﻜﻞ 3-2 ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ. اﮔﺮ ﺧﺎك ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ،‬ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﺎم ﮔﺮوه ﺑﻪ ‏ﺷﻜﻞ 3-4 و اﮔﺮ آﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ 3-5 ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ. ﺷﻜﻞ 3-2 ﻧﻤﻮدار ﺧﻤﻴﺮي ﻧﺎم دارد و ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﻛﺎﺳﺎﮔﺮاﻧﺪه ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ اﺻﻼح ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ.‬‏

ﺟﺪول 3-2 ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﺤﺪ – ﻋﻼﺋﻢ ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي ﺷﻨﻲ‬‏

‏‫ﺟﺪول 3-3 ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﺤﺪ – ﻋﻼﺋﻢ ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي ﻣﺎﺳﻪ اي‬‏

ﺟﺪول 3-4 ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻣﺘﺤﺪ – ﻋﻼﺋﻢ ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي رﺳﻲ و ﻻي‬‏

‏‫ﺷﻜﻞ 3-2 ﻧﻤﻮدار ﺧﻤﻴﺮي‬‏

‏‫ﻧﻜﺘﻪ :‬‏
ﻣﻨﻈﻮر از ﺧﺎك ﺧﻮب داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه (‏W‏)، ﺧﺎﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ زﻳﺮ ﺻﺪق ﻛﻨﺪ:‏

‎1<cc<3‎
‏‫ﺑﺮاي ﻣﺎﺳﻪ‎ ‎‏ ‏Cu>6‎
ﺑﺮاي ﺷﻦ ‏Cu>4‎‏ ‏

ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻛﻲ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻮق ﺻﺪق ﻧﻜﻨﺪ ﺧﺎك ﺑﺪ داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه‬ (‏P‏) اﺳﺖ.‏
‏‫ﺻﻔﺖ ﻫﺎي ﻓﻮق ﻣﺨﺘﺺ ﺧﺎك ﻫﺎي درﺷﺖ داﻧﻪ (ﺷﻨﻲ و ﻣﺎﺳﻪ) ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.‬‏

‏‫ﻧﻜﺘﻪ :‬‏
ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ 3-3 ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺧﻂ‎ ‎‏ ‏A‏ ‫ﺧﻄﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪه ﻧﺎﺣﻴﻪ رس و ﻻي در ﻧﻤﻮدار ﺧﻤﻴﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﺧﻂ از ‫4 = ‪‏PI‬‬‎‏ تا ‏LL=25.5‬‬‎‏ اﻓﻘﻲ ﺑﻮده و از آن ﭘﺲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ‫(20 − ‪‏PI = 0.73( LL‬‬‎‏ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.‏
خط ‏U‏ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﺣﺪ ﺑﺎﻻي ﻧﻘﺎط ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺧﻤﻴﺮي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺣﺪ ﻣﺎﻳﻊ ﻫﺮ ﻧﻮع ﺧﺎﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ‬‫اﻳﻦ ﺧﻂ از ‏LL=16‎‏ تا ‏PI=7‎‏ ‏ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻮده و از آن ﭘﺲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ‫(8 − ‪‏PI = 0.9( LL‏ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ‏

‏‫اﺻﻄﻼﺣﺎت ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در ﺷﻜﻞ ﻫﺎي 3-3، 3-4 و 3-5 در زﻳﺮ ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ:‬‏
‏‫ﺷﻦ‎ ‎‏ ‏gravel‏ ، ‫ﻣﺎﺳﻪ ‏sand‏ ، ‫داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺧﻮب‬‏‎ ‎‏ ‏Well graded، ‫داﻧﻪ ﺑﻨﺪي ﺑﺪ‎ ‎‏ ‏poorly graded، ‫ﻻي‎ ‎‏ ‏silt، ‫رس ‏Clay، آﻟﻲ ‏organic، ‫ﻏﻴﺮ آﻟﻲ ‏inorganic، رس ﻻﻏﺮ‬‏‎ Lean clay، ‫رس ﭼﺎق‎ ‎‏ ‏fat clay، ﻣﺎﺳﻪ ﻻي دار ‏silty sand، ﻣﺎﺳﻪ رس دار ‬‏‎ Clayey sand، ﺷﻦ ﻻي دار ‏silty gravel‏ ، ‫ﺷﻦ ‏رس دار‬ ‏clayey gravel‏.‏

‏‫

ﺷﻜﻞ 3-3 ﻧﻤﻮدار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻼﻣﺖ و ﻧﺎم ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي ﺷﻨﻲ و ﻣﺎﺳﻪ اي‬‏

‏‫

ﺷﻜﻞ 3-4 ﻧﻤﻮدا‬ر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻼﻣﺖ و ﻧﺎم ﮔﺮوه ﺑﺮاي ﺧﺎك ﻫﺎي ﻲ و ﻻي ﻏﻴﺮ آﻟﻲ‬‏

‏‫

ﺷﻜﻞ 3-5 ﻧﻤﻮدار ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻋﻼﻣﺖ و ﻧﺎم ﮔﺮوه ي ﺧﺎك ﻫﺎي ﺳﻲ و ﻻي آﻟﻲ‬‏

‏‬ﺑﺮاي ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺳﺮﻳﻊ ﺑﻪ روش ﻣﺘﺤﺪ ﻣﻲ ﺗﻮان از اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢ زﻳﺮ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.‬‏

‏‫ﻣﺮاﺟﻊ‬‏

جزوه درس مکانیک خاک و پی جناب آقای عبدالمتین ستایس ‏www.ams.ir
اﺻﻮل ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ژﺋﻮﺗﻜﻨﻴﻚ، ﺟﻠﺪ اول: ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺧﺎك.، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺎﭘﻮر ﻃﺎﺣﻮﻧﻲ.، ﭼﺎپ ﻫﻔﺘﻢ 1380، وﻳﺮاﻳﺶ دوم.‬‏
ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﻮاﻻت ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه آزﻣﻮن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارﺷﺪ ﻣﻜﺎﻧﻴﻚ ﺧﺎك.، ﺗﺎﻟﻴﻒ: ﺳﺎﺳﺎن اﻣﻴﺮ اﻓﺸﺎري.، ﭼﺎپ ﺳﻮم 1382.‬‏
‎. http://en.wikipedia.org/wiki/Loam‬‬‎